Bilindiği üzere Mersin’in Gülnar ilçesine bağlı Büyükeceli bölgesinde,  tamamlandığında toplam 4 güç reaktöründen oluşacak devasa bir Nükleer Güç Santrali yapımı Türk ve Rus şirketlerin ortaklığında tüm hızıyla devam etmektedir. Bu proje kapsamında 300’e yakın şirket ve yaklaşık 20.000 işçi geceli gündüzlü çalışmaktadır. Tesisin kritik bir tesis olması ve sahanın Özel Güvenlik Bölgesi kabul edilmesi dolayısıyla inşaat sahasına giriş ve çıkışlar Manyetik Giriş Kartları vasıtasıyla yapılmaktadır. Sahada çalışan herkese güvenlik soruşturması yapıldıktan sonra adlarına tanımlı kartlar verilmekte ve işçiler bu kartlar vasıtasıyla turnikelerden geçerek iş yerine ulaşmaktadır. Ne var ki; saha içerisindeki bazı işveren firmalar çalışanlarının iş akitlerini usule uygun feshetmek yerine işçilerce kart iptali olarak bilinen yönteme başvurarak çalışanlarının sahaya girişlerini engelleyip eylemli bir fesih yapmaktadır. Bu yazımızda bu konu hakkında açıklamalarda bulunacağız.

İşçiler Açısından Kart İptali Ne Anlama Gelmektedir?

Akkuyu NGS Projesi’nde sahaya giriş için kullanılan manyetik giriş kartı yetkisinin işverenlerce iptal edilerek işçilerin sahaya alınmaması, iş akdinin işverence EYLEMLİ feshi anlamını taşımaktadır. Nitekim Yüksek Mahkeme’de bu konu hakkındaki istikrarlı kararlarında bu hususa ışık tutmuştur.

“Fesih bildiriminde “fesih” sözcüğünün bulunması gerekmez. Fesih iradesini ortaya koyan ifadelerle eylemli olarak işe devam etmeme hali birleşirse bunun fesih anlamına geldiği kabul edilmelidir. Bazen fesih işverenin olumsuz bir eylemi şeklinde de ortaya çıkabilir. İşçinin işe alınmaması, otomatik geçiş kartına el konulması buna örnek olarak verilebilir. Dairemizce, işverenin tek taraflı olarak ücretsiz izin uygulamasına gitmesi halinde, bunu kabul etmeyen işçi yönünden “işverenin feshi” olarak değerlendirilmektedir.” [Yargıtay 9. HD 2016/2014E. ve 2019/11635K. , 21/05/2019]

İşveren şirketler çoğunlukla önce kart yetkisini iptal ettikleri işçileri hakkında devamsızlık tutanağı tutarak İş Kanunu m. 25/II-g gereğince iş sözleşmelerini feshettikleri yönünde SGK’ya bildirimde bulunmaktadır. Ne var ki; kanunun anılan maddesinde de belirtildiği üzere devamsızlık nedeniyle işverenin fesih yetkisini kullanabilmesi için işçinin herhangi bir mazereti bulunmadan devamsızlık yapması gerekmektedir. Lakin iş sahasına girişi engellenen işçilerin çalışamama durumunun bu kapsamda değerlendirilmemesi gerektiği çok açıktır.

Kartı İptal Edilen İşçi Açısından Giriş Çıkış Kayıtlarının Önemi Nedir ?

Proje kapsamında sahaya giriş için kullanılan manyetik giriş kartlarına ait giriş ve çıkış kayıtları Akkuyu Nükleer A.Ş. bünyesinde depolanmaktadır. Bununla birlikte, giriş yetkisi iptal edilen kart sahiplerine ilişkin bilgi de anılan şirket bünyesinde yedeklenmektedir. Dolayısıyla yargılama sürecinde müzekkere ile talep edilen bu kayıtlar sayesinde gerçek anlamda bir devamsızlık olup olmadığı ve giriş yetkisinin işverence iptal edilip edilmediği hususları yazılı delil ile açıklığa kavuşacaktır.

Kart İptali ile Karşılaşan İşçi Aynı Projede Farklı bir Firmada İşe Girebilir Mi?

İş akdi feshedilen/fesheden işçinin başka bir işe girmesi önünde hukuki hiç bir engel bulunmamaktadır. Ne var ki; fiilen proje kapsamında çalışan işçilerin bir bölümü farklı şirketlerce çeşitli gerekçelerle işe alınmamaktadır. Bu gerekçelerin başında bir önceki yazımızda açıklamaya çalıştığımız “Temiz Kağıdı (Centilmenlik Anlaşmaları)” gelmektedir. Bu konu hakkındaki yazımızı okumak için buraya tıklayınız.

Proje kapsamında Manyetik Giriş Kartına Yetki tanımlanması ve iptal edilmesi işlemleri; faaliyet sürdüren firmaların talebi üzerine Akkuyu Nükleer A.Ş. tarafından yürütülmektedir. Dolayısıyla bazı şirketler centilmenlik anlaşması çerçevesinde manyetik kart yetkisi daha önce iptal edilmiş işçileri yeniden işe almama minvalinde bir irade gösterebilmektedir.

Kartı İptal Edilerek İşten Çıkartılan İşçi İşsizlik Maaşı Alabilir Mi?

İşsizlik maaşından yararlanabilmek için İşsizlik Sigortası Kanunu’nda açıkça belirtilmiş bazı şartların gerçekleşmesi gerekmektedir. Bunlar kısaca;

• Kendi istek ve kusuru dışında işsiz kalmak
• Hizmet akdinin sona ermesinden önceki son 120 gün hizmet akdine tabi olmak
• İş akdinin feshinden önceki son üç yıl içinde en az 600 gün süre ile işsizlik sigortası primi ödemiş olmak
• Hizmet akdinin feshinden sonraki 30 gün içinde en yakın İŞKUR birimine şahsen ya da elektronik ortamda başvurmak.

Manyetik kart yetkisi iptal edilen işçiler özelinde bir değerlendirme yapmak gerekecektir. Yukarıda açıklamış olduğumuz üzere her ne kadar işçilerin sahaya giriş yetkileri işverence kart yetkileri iptal edilmek suretiyle engellenmiş olsa da; firmaların SGK’ ya yaptıkları bildirimde işçilerin devamsızlık nedeniyle işten çıkartıldığını gerekçe göstermesi nedeniyle SGK’ ya yapılan başvurular reddedilmektedir.

Ne var ki; kesinleşmiş mahkeme kararıyla işten kendi kusuruyla çıkmadığını, işverence haksız şekilde çıkartıldığını ispatlayan işçiler, kesinleşmiş mahkeme kararının tebliğini izleyen 30 gün içerisinde SGK’ ya yeniden başvurmaları ve diğer şartları da taşımaları durumunda İşsizlik Maaşına hak kazanacaklardır.

Kart İptali ile Karşılaşan İşçilerin Yasal Hakları Nelerdir ?

Manyetik Kart Yetkisi İptal edilen diğer bir ifadeyle iş akdi işverence feshedilen işçilerin önlerinde iki seçenek bulunmaktadır.

İş kanunu m. 21 gereğince; diğer şartların da sağlanması durumunda Feshin Haksızlığını ve Geçersizliğini Tespite yönelik İşe İade davası açılabilmektedir. Bu davanın sonucunda feshin geçersizliğine karar verildiği taktirde; İşçiler lehine dava tarihindeki maaşları baz alınarak 4 aylık ücretleri tutarında  Boşta Geçen Süre Ücreti’ ne hükmedilecektir. Kesinleşmiş Mahkeme İlamına istinaden 10 gün içerisinde işe başlama iradesini işverene bildiren işçilerin taleplerinin olumsuz karşılanması ya da bu talebe işverence 30 gün içerisinde cevap verilmemesi halinde, her işçinin kıdemine göre değişmekle birlikte 4-8 aylık ücretleri tutarında İşe Başlatmama Tazminatı’ na işçiler hak kazanacaktır.

Diğer bir seçenek ise; İş kanunu uyarınca gerekli şartları sağlayan işçiler işverenden Kıdem Tazminatı, İhbar Tazminatı, Yıllık İzin Ücret Alacağı gibi feshe bağlı alacakları talep edebilecekleri gibi feshe bağlı olmayan ücrete ilişkin taleplerini de içerir bir İşçilik alacağı davası açabilecektir.

Bu zorlu süreçte, konusunda uzman deneyimli bir avukat ile çalışmak sizlerin yararına olacaktır. Bu ve buna benzer İş Hukuku’ndan kaynaklanan uyuşmazlıklar için Kodaloğlu Hukuk olarak sizlere yardımcı olmaktan büyük mutluluk duyarız.